W trosce o zdrowe stopy dziecka

W czasie wzrostu odpowiedzialność za profilaktykę – czyli za zapewnienie stopom warunków dla prawidłowego wzrastania/rozwoju ponoszą rodzice/opiekunowie – wybierający wariant zdrowotny, lub ulegający kaprysom dzieci czy wręcz swoim – wybierając ryzyko.

Dr nauk medycznych, specjalista chirurg ortopeda, traumatolog
Ryszard Tomasz Perner 

Powszechnie wiadomo, że funkcją podstawową obuwia jest ochrona stóp przed wpływem czynników zewnętrznych z uwzględnieniem ich potrzeb fizjologicznych. Prawidłowe obuwie – dostosowane do wieku, warunków środowiska i potrzeb aktywności ma znaczenie kardynalne.

Modnie, ale nie zawsze zdrowo

Kształtowanie rynku – tworzenie popytu na obuwie, spowodowało uzależnienie większości odbiorców od lansowanej mody, sporadycznie uwzględniającej owe fizjologiczne potrzeby kończyn dolnych. Oczywiście niebagatelnym czynnikiem w tym procesie jest udział odbiorców obuwia, którzy popytem sugerują co chcieliby kupować, jak wyglądać – zmuszając często do produkcji takich, a nie innych fasonów. Wynikiem tych działań jest częste przyczynianie się obuwia do pogarszania liczby istniejących wad kończyn dolnych oraz kręgosłupa, nazbyt częsta rezygnacja z uwzględniania zasad profilaktyki oraz wczesnego przeciwdziałania odczuwalnemu symptomatologicznemu dyskomfortowi.
Nie malejąca ilość schorzeń w których współuczestniczą stopy, odsetek schorzeń ich samych, nie bez przyczyny ewolucyjnej – incydentalna podpórczo-lokomocyjna ich budowa – nadal niedoskonała w stosunku do warunków im stwarzanych przez człowieka, stanowią potrzebę stałego doskonalenia wiedzy o sposobach przeciwdziałania chorobom oraz leczeniu.

Wartą przypomnienia jest uwaga, że zniekształcenia fizjologiczne stóp związane z ich rozwojem nie powodują trwałych zmian tylko wtedy, gdy rozwój ten odbywa się w prawidłowych warunkach (Dega W., Dziak A., Piątkowski S., Senger A., Weiss M., Żuk T.). Obecne warunki życia są określane jako niehigieniczne – sprzyjające rozwojowi wad narządu ruchu.

Cechy dobrego obuwia:

Obuwie dziecięce dla potrzeb nauki chodzenia (o ile jest potrzebne) powinno być miękkim, elastycznym, dostosowanym do kształtu stopy i umożliwiającym jej pełen zakres fizjologicznych ruchów w stawach – trzewikiem. Długość butów musi uwzględniać potrzeby wzrostowe – miara odbywa się w pozycji obciążenia stopy (stojącej). Cholewka powinna być wykonana ze skóry lub z materiału syntetycznego uwzględniającego potrzeby termiczne oraz wymiany gazowej tkanek. Obuwie nie powinno posiadać obcasa, zelówka musi być przeciwpoślizgowa. Funkcją tego obuwia jest pomoc w pionizacji i nauce chodzenia oraz jak każdego obuwia – zabezpieczenie przed skutkami działania czynników zewnętrznych.

Obuwie dziecięce dla stóp prawidłowych przeznaczone jest dla ochrony stóp przed wpływem twardego podłoża oraz utrzymywaniu ich w prawidłowym ustawieniu dla zapewnienia im właściwych warunków rozwoju.
Forma obuwnicza (spód, podeszwa, zelówka itp.) winna być w odcinku przednim – w stosunku do długiej osi stępu – przywiedzeniowa (10-15 o) oraz szeroka, część śródstopna i tylna formy winna odpowiadać rzeczywistej szerokości stopy w tych okolicach.
But w części przodostopia winien być wysoki i zaokrąglony (swoboda ruchu palców), spód tej części w miejscu linii stawów śródstopno-paliczkowych- sprężysty, a czubek uniesiony około 5-6 mm.(łatwość tzw. przekolebania stopy) i podnosek usztywniony (ochrona przed urazami). Śródstopie i tyłostopie musi być usztywnione niepodatnym na odkształcenia materiałem (stabilizacja stopy i wyżej położonych części narządu ruchu). Obcas musi być stabilizujący obuwie, a część podeszwy między nim i śródstopiem (glanek) – zdecydowanie sztywny (przeciwdziałanie zapadaniu się łuku przyśrodkowego). Wysokość obcasa musi uwzględniać wiek użytkownika. Cholewka naturalnie winna sięgać powyżej kostek i dokładnie obejmować całą stopę bez powodowania zbędnych ucisków. Długość buta musi przekraczać o 1 cm długość stopy (eliminacja ograniczania ruchu palców). Materiały użyte do produkcji muszą być higieniczne, odpowiadające przeznaczeniu obuwia.

Obuwie fizjologiczne dla każdych stóp (normalne obuwie) ochraniające stopę przed wpływami czynników klimatycznych i urazowych, amortyzujące wstrząsy oraz zapewniające właściwy mikroklimat powinno: stabilizować stęp (osadzać piętę), przytrzymywać usztywnieniem okolicę sklepienia podłużnego, zapewniać swobodę ruchów palcom (długość buta, wysokość podnoska, prosta przyśrodkowo-palcowa część zelówki, tęgość niezaburzająca ukrwienie). W linii stawów śródstopno-paliczkowych podeszwa musi być elastyczna. Cholewka winna być wykonana z materiału higienicznego uwzględniającego warunki eksploatacji obuwia (pora roku, środowisko klimatyczne, przeciążenia itp.). Sposób mocowania powinien zapewniać możliwość osiągnięcia niejako zespolenia obuwia ze stopą. Rodzaj obuwia uzależniony jest od jego przeznaczenia (sportowe, robocze, profilaktyczne – zdrowotne, domowe itp.).
Obuwie fizjologiczne utożsamiane winno być z obuwiem zdrowotnym.

Obuwie profilaktyczne – stworzone w celu przeciwdziałania powstawaniu deformacji dla stóp zdrowych narażonych na długotrwałe przeciążenia oraz dla stóp niewydolnych statycznie w stopniu niewielkim. Stanowi ono formę pośrednią pomiędzy obuwiem ortopedycznym, a tzw. normalnym. Przemysłową produkcją objęto obuwie dziecięce oraz przeznaczone dla niektórych zawodów (pracownicy fabryk przemysłu lekkiego, służby zdrowia itp.) ze skut-kiem zwiększenia liczby wad kończyn wymagających następowego leczenia. 

Foto: dreamstime.com