Seksualność dziecka

O naszych ciałach i potrzebach seksualnychpowinniśmy rozmawiać z dziećmi najpóźniej wtedy, kiedy o to zapytają.Oznacza to, że nie wolno nam – rodzicom – takich pytań lekceważyć.

Wiesław Ślósarz

seksuolog kliniczny, dr psychologii

Już w życiu płodowym następuje identyfikacja płciowa człowieka. Odchwili urodzenia dziecko przechodzi poszczególne etapy fascynacji swoimciałem. Zygmunt Freud, austriacki twórca psychoanalizy, podzieliłrozwój seksualny człowieka na kilka faz – oralną, analną, falliczną,okres latencji i genitalną. Na interesujący nas okres przedszkolny (3-6lat) przypada faza tzw. falliczna, kiedy to dziecko koncentruje uwagęwokół swoich narządów płciowych.

Zdaniem psychologa:

Zainteresowanie narządami płciowymi u dziecka w wieku przedszkolnym jest czymś jak najbardziej normalnym.Dlatego też, wbrew dość rozpowszechnionym obawom rodziców, częsta wtymwieku masturbacja, jeśli ma charakter incydentalny, nie powinna budzićniepokoju, gdyż jest całkowicie naturalnym zachowaniem w rozwojuseksualnym dziecka. Kiedy nie wzbudza nadmiernej uwagi otoczenia,dziecko samoistnie z niej rezygnuje. Powinniśmy jednak zainteresowaćsię, jeśli nasz przedszkolak masturbuje się regularnie przez kilkamiesięcy. Należy wówczas podejrzewać, że w ten sposób dzieckorekompensuje sobie niezaspokojone potrzeby emocjonalne (np. brakzainteresowania, niewystarczające uczucie miłości i akceptacji itp.)lub poznawcze (niedobór interesujących bodźców zewnętrznych, np.stymulujących zabaw, ciekawych form spędzania wolnego czasu). Wówczasrodzice powinni bardziej skupić się na swoich maluchach – spędzać znimi więcej czasu i z większą uwagą wsłuchiwać się w ichpotrzeby,problemy i zainteresowania. Innym normalnym, zdrowym objawemuprzedszkolaka jest oglądanie różnic anatomicznych rówieśników, którerównież stanowi istotny poznawczy element seksualnego rozwoju małegoczłowieka. Jeśli natomiast zauważymy, że dziecko nagle staje sięapatyczne, izoluje się od rodziny i kolegów, przesiaduje samotnie wswoim pokoju, w żadnym wypadku nie powinniśmy tego lekceważyć. Takiezachowanie może oznaczać, że dziecko jest molestowane seksualnie.

Wedługpsychologów w poszczególnych okresach rozwoju u naszego przedszkolakamożemy zaobserwowaç różnego typu zachowania seksualne, które podlegająłagodnym modyfikacjom w zależności od wieku dziecka:

• trzylatek -wyraża słowne zainteresowanie różnicami pozycji podczas siusiania iróżnicami anatomicznymi miedzy płciami, dziewczynki podejmują próbysiusiania na stojąco;
• czterolatek -wielkie zainteresowanie pępkiem; pojawiają się zabawy słowne związane zwydalaniem; dziecko może żądać prywatności dla siebie, ale wykazujezaciekawienie czynnościami toaletowymi innych ludzi, w sytuacjachstresujących dzieci chwytają się za genitalia;
• pięciolatek -różnice w budowie fizycznej obu płci są znane, ale nie wywołują jużtakiej ekscytacji; mniej gier seksualnych i zabaw w „pokazywanie”,dzieci stają się bardziej wstydliwe, niechętnie rozbierają się wobecności osób trzecich;
• sześciolatek – dużaświadomość i zainteresowanie różnicami w budowie anatomicznej obu płci;pojawia się coraz więcej pytań; gry w „pokazywanie”; zabawa w”lekarza”; chichoty, używanie słów związanych z wydalaniem.

Edukacja seksualna przedszkolaków

Równoleglepojawia się u dzieci zainteresowanie sprawami związanymi z narodzinamii początkiem własnego życia. Maluchy interesują się niemowlętami, zzaciekawieniem przyglądają się kobietom ciężarnym.

3-4 latek

Kiedy nasz 3-4 latek zaczyna doświadczać swojej odrębności jako osoby,niezwykle ważna staje się dla niego odpowiedź na pytanie „skąd siębiorą dzieci?”. Większość rodziców, skupiając się na seksualnymkontekście tego pytania, reaguje na nie z zakłopotaniem izawstydzeniem. Tymczasem tak naprawdę na tym etapie rozwoju powyższakwestia jest istotna dla naszego dziecka przede wszystkim zegzystencjalnego punktu widzenia. Pytając, „skąd się wziąłem?”,nasz maluch pragnie usłyszeć, jakie siły sprawiły, że został powołanydo życia, ale również jakie emocje temu towarzyszyły -jak bardzo byłoczekiwany i upragniony przez swoich rodziców. Chce usłyszećpotwierdzenie, że jego egzystencja jest czymś wyjątkowym, a pojawieniesię na świecie było ważne dla najbliższych mu ludzi. Na podstawie tego,co usłyszy, buduje sobie podwaliny obrazu własnej osoby. Stronabiologiczna zagadnienia ma wówczas zdecydowanie drugorzędny charakter.Bardzo ważne jest, aby w tym czasie przekazać dziecku informację oemocjonalnej, uczuciowej stronie jego narodzin.

4-6 latek

Wzrasta zainteresowanie naszych dzieci anatomicznymi różnicami międzychłopcami i dziewczynkami, pragną wiedzieć, czemu one służą. Wówczas topo raz kolejny pojawia się pytanie: „Skąd się biorą dzieci?” itym razem jest już ono poszerzone 0 kwestie „techniczne”. Dziecko maprawo oczekiwać od nas – rodziców – że nie pozostawiamy go z tymproblemem samemu sobie. To właśnie dzięki tym pierwszym rozmowom naszmaluch wyrabia sobie pozytywny bądź negatywny stosunek do własnegociała i spraw seksu. Musimy również pamiętać, że ogromny wpływ naspojrzenie dziecka na tę sferę życia ma obserwacja relacji uczuciowychpomiędzy rodzicami (wyrażanych w gestach i słowach). Rodzice często zdużym niepokojem i wstydem reagują na budzącą się seksualność swoichdzieci, a w niewinnych zachowaniach maluchów dopatrują się dorosłychintencji. Tymczasem dzieci odkrywają tę sferę swojego życia, podobniejak wszystkie inne, z dużą otwartością, zaufaniem i radością. Jeślitego nie spłoszymy, wejdą w dorosłość z pozytywnym nastawieniem dospraw związanych z własnym ciałem i jego potrzebami w sferzeseksualnej.

Zdaniem psychologa

Onaszych ciałach i potrzebach seksualnych powinniśmy rozmawiać z dziećminajpóźniej wtedy, kiedy oto zapytają. Oznacza to, że nie wolno nam -rodzicom – takich pytań lekceważyć. Absolutnie niedozowolone jestuciekanie od odpowiedzina tematy dotyczące sfery seksualnej człowieka,jak również próba ich zbytniego upraszczania. Taka reakcja ze stronyrodziców może spowodować, że dziecko będzie podchodzić do sprawzwiązanych z własną seksualnością w sposób podejrzliwy i nieufny. Naszewypowiedzi powinny być oczywiście dostosowane do wieku dziecka, alezgodne z prawdą. W trakcie rozmowy należy dziecko traktować jakdojrzałego partnera i w żadnym razie nie infantylizować podejmowanychkwestii. Najlepsza dla dziecka w tym wieku jest rzeczowa, merytorycznainformacja pozbawiona wartościowania. Poza bezpośrednimi pytaniamidziecka do podjęcia rozmowy na tematy związane z rozwojem seksualnymwarto wykorzystać również sytuacje, w których dziecko np. przyniesiejakieś konkretne problemy z przedszkola lub podwórka. Aby wyrobić wdziecku pozytywny stosunek do seksualnej sfery życia, powinniśmy pomócmu zaakceptować własne ciało takim, jakim ono jest – w całości, bezskupiania się na poszczególnych jego elementach.