Atopowe zapalenie skóry
14 kwietnia, 2009Atopowe zapalenie skóry (AZS), alergiczne zapalenie skóry, skaza białkowa, uczulenie na mleko i inne określenia używane przez lekarzy, pacjentów. Wszystkie te określenia sprowadzają się do jednej choroby- atopii.
lek. med. pediatra, dermatolog Lidia Ruszkowska, Instytut Matki i Dziecka
Co to jest atopia?
Atopia jest szczególną predyspozycją do chorobowego reagowania na styczność z pospolitymi substancjami otaczającego środowiska, nieszkodliwymi dla większości osób w normalnej populacji. Te pospolite substancje to zarówno pokarmy, jak i alergeny wziewne.
U dzieci do 3-4 roku życia dominującymi alergenami są składniki pożywienia, a w tej grupie gł. białka mleka krowiego, białka jajek, gluten. W późniejszym wieku może dołączać się alergia na alergeny wziewne, czyli pyłki traw, zbóż.
Pierwsze objawy choroby
Pierwsze objawy alergii zaczynają się powyżej 3 miesiąca życia. Pojawia się na skórze twarzy, tułowia i kończyn swędząca wysypka o wyglądzie czerwonych, zlewnych plam z tendencją do sączenia. Świąd jest dominującym objawem, dziecko staje się niespokojne, budzi się w nocy. Objawy nasilają się pod wpływem ciepła, kontaktów z wodą. Jeżeli na tym etapie nie zastosuje się leczenia- stan skóry ulega pogorszeniu. Leczenie AZS we wczesnym niemowlęctwie nie musi opierać się na diagnostyce, czyli wykonywaniu testów alergicznych. Bardziej istotna jest obserwacja rodziców, w jakich warunkach pogarsza się stan skóry, czy rzeczywiście stan skóry ulega pogorszeniu po ?błędach dietetycznych” mamy.
Co jest przyczyną AZS ?
Chociaż u podłoża AZS leżą defekty immunologiczne (nadprodukcja IgE) coraz większą uwagę przywiązuje się obecnie do zjawisk nieimmunologicznych takich jak: nadmierna suchość skóry, świąd (często nieadekwatny do nasilenia zmian skórnych), nadmierne pocenia się zarówno pod wpływem temperatury, jak i emocji (zwłaszcza u starszych dzieci), używanie nieodpowiednich kosmetyków.
Nadmierna suchość skóry jest stałym objawem AZS. Spowodowana jest zaburzeniami tworzenia płaszcza lipidowego komórek naskórka i bariery naskórkowej. U podnóża zaburzeń leży nieprawidłowa czynność enzymów, które są odpowiedzialne za prawidłową produkcję lipidów skóry. W efekcie prowadzi to do obniżonego nawilżenia naskórka, a co za tym idzie – zwiększa się podatność na zewnętrzne czynniki, w tym na kosmetyki.
Jak opiekować się chorym dzieckiem?
Leczenie AZS jest dużym wyzwaniem zarówno dla lekarza, jak i dla rodziców. Jest to wieloetapowy i wielokierunkowy proces. Podstawą leczenia jest wyeliminowanie alergenów. W okresie wczesnodziecięcym głównymi alergenami są pokarmy, w tym najczęściej białka mleka krowiego. Jeżeli dziecko jest karmione piersią należy z diety matki wykluczyć te alergeny. Mama powinna przejść na dietę bezmleczną i również ograniczyć w diecie produkty potencjalnie alergizujące takie jak: jajka, owoce cytrusowe i drobnopestkowe, kakao (czekolada!), konserwanty, barwniki . U dzieci starszych należy odstawić mleko krowie (zarówno płynne i przetworzone) i włączyć do diety preparat mlekozastępczy bezlaktozowy i również odstawić produkty alergizujące. Z otoczenia dziecka należy wyeliminować alergeny wziewne: zasłony, koce, wykładziny dywanowe, kwitnące kwiaty.
W leczeniu ogólnym stosuje się preparaty przeciwhistaminowe. Dawki i rodzaj preparatu dobiera się w zależności od wieku dziecka, nasilenia objawów. Dodatkowo pomocne jest stosowanie doraźne łagodnych leków uspokajających i przeciwświądowych.
Jak dbać o skórę dziecka?
Leczenie zewnętrzne jest ogromnie ważnym czynnikiem w prawidłowej terapii AZS i stanowi najważniejszy element profilaktyki w okresie remisji. Dobór odpowiednich dermokosmetyków ma zapobiec utracie wody przez skórę, utrzymać prawidłowy płaszcz lipidowy, ograniczyć świąd. Jaki preparat użyć, zależy od aktualnego stanu skóry. W okresie zaostrzeń, występowania czerwonych plam na skórze, należy stosować preparaty o konsystencji maści lub tłustego kremu. W okresie polepszenia stosuje się kremy, balsamy lotiony. Również bardzo istotne jest, jakie kosmetyki używamy do kąpieli. Zalecam stosowanie kosmetyków tej samej firmy, ponieważ gdy wystąpi podrażnienie, to łatwo znaleźć ?winowajcę”. Pomocne są, u dzieci z AZS skóry, emulsje do kąpieli. Powodują one równomierne natłuszczanie całej skóry podczas wanienkowej kąpieli.
Tego unikaj!
- Należy wykluczyć stosowanie preparatów ziołowych, np. rumianku. Zioła mogą alergizować skórę.
- Leki sterydowe szybko przynoszą ulgę, ale stosuj je tylko z polecenia lekarza i pod jego ścisłą kontrolą.
Nie każda wysypka jest AZS !
Jeżeli pojawiają się plamki na skórze, które po kilku godzinach same znikają, nie należy od razu konsultować się z alergologiem. Czasami emocje, przegrzanie, zmiana temperatury mogą powodować występowanie czerwonych plam, które nadają dziecku wygląd zdrowego, pełnego emocji młodego człowieka.
Foto: dreamstime.com